Is extra vitamine K bij pasgeborenen wel een goed idee?

In dit blog vertel ik je over: 

• Waarom geeft men net na de geboorte extra vitamine K?
• Het probleem van vitamine K bij baby’s
• Wat is het risico op een vroeg- of laattijdige bloeding zonder vitamine K-toediening?
• In welke voeding vind je vitamine K?
• Hoe kom je aan een tekort aan vitamine K?
• Hoe kan je een vitamine K-tekort herkennen?
• Hoe kan je een vitamine K-tekort bij pasgeborenen voorkomen?

Waarom geeft men net na de geboorte extra vitamine K? 

0,0086% van de baby’s (= minder dan 1 per 10.000 baby’s) heeft te maken met een ernstige, mogelijk fatale bloeding, die, wanneer deze plaatsvindt ter hoogte van de hersenen levenslange invaliditeit tot gevolg kan hebben. 

Bij traumatische bevallingen zoals bij een tangverlossing speelt vitamine K een belangrijke rol om bloedingen te voorkomen. Daarnaast is vitamine K belangrijk voor gezonde botten, en een baby moet nog veel bot aanmaken.

Omdat bij de geboorte niet te voorspellen is welke baby’s bij de risicogroep behoren, raadt men een eenmalige injectie met vitamine K aan, net na de geboorte en als alternatief voor deze injectie een supplement vitamine K via orale weg. 

Het lijdt geen twijfel dat vitamine K een nuttige behandeling is bij baby’s met een hoog risico op bloedingen, baby’s die een traumatische geboorte via verlostang meemaakten bvb. 

Gezien het feit dat bij de helft van een groep proefpersonen een tekort aan deze vitamine bleek, lijkt dit een goede oplossing (er is nog een veel betere oplossing, daarover verderop meer). 

Het probleem van vitamine K bij baby’s 

Onderzoek naar het routinematig toedienen van vitamine K heeft uitgewezen dat dit niet vrij is van valkuilen. Een studie van dr. Jean Golding, uitgevoerd in het Institute of Child Health in Bristol, laat zien dat baby’s die vitamine K-injecties kregen in hun jeugd twee keer zo vaak kanker ontwikkelden als baby’s aan wie geen vitamine K werd toegediend. (1) 

Dit verhoogde risico vertaalt zich naar 1,4 extra gevallen van kanker per 1000 kinderen in de leeftijd tot tien jaar. Met andere woorden, door het toedienen van extra vitamine K heeft de baby zestien keer meer kans op kanker dan op een bloeding. Golding en haar collega’s wijzen op experimenten waarbij als gevolg van hoge concentraties vitamine K veranderingen in de chromosomen optraden. 

Bij dieren hebben proeven met vitamine K ook tot chromosoom-beschadiging geleid. De oorzaak zou overigens niet de vitamine op zich kunnen zijn, maar een van de andere ingrediënten uit het injecteerbare preparaat, dat op de vitamine zou kunnen reageren en zo kanker veroorzaken. 

Wat is het risico op een vroeg- of laattijdige bloeding zonder vitamine K-toediening?

Von Kries & Hanawa (1993) hebben dit onderzocht en het risico zou tussen 1 op 10.000 en 1 op 25.000 zijn, zonder vitamine K. (2) Een bloeding mag dan een serieuze aandoening zijn voor de baby’s die dit hebben, maar als er tussen de 10.000 en 25.000 baby’s vitamine K moeten krijgen om één geval te voorkomen, moeten we ons afvragen of het dat waard is. Of beter, elke ouder mag zich dan afvragen of het dat waard is. 

Vele ouders zijn voorzichtig met injecties vanwege de stoffen die erin zitten, informatie hierover vind je bij bron (3).  

In welke voeding vind je vitamine K? 

Aangezien bij de helft van een groep proefpersonen een tekort aan vitamine K werd vastgesteld, en vitamine K, naast het voorkomen van bloedingen ook belangrijk is voor een gezond beendergestel is voldoende inname van deze vitamine wenselijk tijdens de zwangerschap en bij kinderen in de groei. 

Er zijn 2 soorten vitamine K: 

K1 is van plantaardige oorsprong en vind je in 

• groene bladgroenten 
• algen 
• plantaardige oliën 

K2 is van dierlijke oorsprong en vind je in 

• eieren 
• vlees 
• zuivel 
• ook sommige darmbacteriën maken vitamine K2 aan 

Zo’n 90% van onze inname is afkomstig van K1, 10% bestaat uit K2. 

Hoe kom je aan een tekort aan vitamine K? 

Hoe kan het dat bijna de helft van de mensen (proefpersonen) een tekort heeft aan vitamine K? De meeste mensen eten toch groene bladgroenten, plantaardige oliën en dierlijke producten? 

Het antwoord bestaat uit 3 delen:

1. De hoeveelheid K1 en K2 in bovenstaande voeding is erg klein. Vele mensen komen niet aan de nodige hoeveelheid groenten (500 gram) per dag, en het aandeel groene bladgroenten daarin mbt vitamine K1. 
2. Sommige mensen hebben weinig of geen vitamine-K producerende bacteriën. In beperkte mate wordt vitamine K2 door onze darmbacteriën E. Coli en Bacteroïdes fragile geproduceerd. Toch wordt aangenomen dat zelfs kleine hoeveelheden vitamine K2 die zijn geproduceerd door darmbacteriën een aanzienlijke invloed kunnen hebben op de gezondheid.
3. Sommige mensen hebben een ontoereikende vetvertering en vitamine K is een vetoplosbare vitamine die afhankelijk is van een goede vetvertering. Een ontoereikende vetvertering is te herkennen aan het gebruik van de toiletborstel. Heb je deze regelmatig nodig? Dan weet je dat je een verhoogd risico hebt op tekorten aan: 

• de vetoplosbare vitamines: A, D, E en K 
• essentiële vetzuren zoals omega 3, superbelangrijk voor de opbouw en de werking van de hersenen. Trouwens óók wanneer je een supplement neemt.

Hoe kan je een vitamine K-tekort herkennen?

Iemand met een vitamine K-tekort heeft snel last van blauwe plekken of af en toe een wondje dat lang blijft nabloeden. Spontane bloedingen kunnen ook optreden, zoals een bloedneus, tandvleesbloeding, bloed bij de ontlasting of bloed in de urine. een spontane hersenbloeding, ook ‘beroerte’ genoemd kan gevaarlijk zijn. 

Hoe kan je een vitamine K-tekort bij pasgeborenen voorkomen? 

Gezonde voeding ‘rijk’ aan vitamine K 

‘Rijk’ tussen aanhalingstekens, want het gaat om kleine hoeveelheden in groene bladgroenten, algen en dierlijke producten. 

Algenpoeder toevoegen in een smoothie kan een waardevolle aanvulling zijn. Groene bladgroenten bevatten onder meer ook veel magnesium dus dat is sowieso een goed idee!

Japanners hebben zelden een tekort aan vitamine K omdat gefermenteerde sojabonen ‘Natto’ er vaak dagelijks worden gegeten. Deze ‘Natto’ kan je vinden in vele natuurvoedingswinkels maar vinden mensen hier vaak slecht van smaak en textuur: Natto is nogal slijmerig. Je neus dichtknijpen kan helpen, dan proef je bijna niets, een supplement vitamine K is een alternatief. 

Opgelet: ook vetoplosbare supplementen moeten verteerd worden…dus: 

Check je vetvertering 

Heb je inderdaad de toiletborstel vaak nodig: laat dan je vertering nakijken. Het vinden van de oorzaak van de ontoereikende (vet-)vertering en ondertussen deze vertering ondersteunen is dan nuttig en nodig om grotere tekorten en de daaruit voortvloeiende gevolgen te voorkomen.

Bronnen & wetenschappelijke referenties: 

 (1) 4 Vitamin K prophylaxis for prevention of vitamin K deficiency bleeding: a systematic review

(2) Von Kries (1998) Neonatal vitamin K prophylaxis; the Gordian knot still awaits untying. 

British Medical Journal, 1998; 316:161-162. 3. Von Kries R and Hanawa Y (1993) Neonatal vitamin K prophylaxis. Report of scientific and standardization subcomittee on perinatal haemostasis. Thrombosis and Haemostasis, 1993: 69: 29395. 

(3) Bijsluiter Konakion MM 

(4) Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken, Dossier Vitamine K